น่าพอใจ โลดแล่นท่องเที่ยวไปด้วยกาลอันยาวนานนี้
หรือน้ำใน ๔ มหาสมุทร อันไหนจะมากกว่ากัน.
บทว่า สร กาณกจฺฉปํ ความว่า โปรดทรงระลึกถึงเต่าตาบอด
ทั้งสองข้าง. บทว่า ปุพฺพสมุทฺเท อปรโต จ ยุคฉิทฺทํ ได้แก่ ช่องเดียว
ของแอก ที่หมุนไปหมุนมา เพราะแรงเร็วของลมในสมุทรด้านทิศบูรพา และ
ด้านทิศอื่น ๆ คือในสมุทรด้านทิศปัจฉิมทิศอุดรและทิศทักษิณ. บทว่า สิรํ
ตสฺส จ ปฏิมุกฺกํความว่า โปรดทรงระลึกถึงศีรษะของเต่าตาบอด และการ
ที่ศีรษะของเต่าตาบอดนั้น ซึ่งชูคอโดยล่วงไปทุกร้อยปี เข้าไปในช่องแอก.
บทว่า มนุสฺสลาภมฺหิ โอปมฺมํ ความว่า โปรดทรงทำข้อนี้นั้นหมดทุกข้อ
ให้เปรียบเทียบในความได้อัตภาพเป็นมนุษย์ เหมือนในพระธรรมเทศนาสมัย
พุทธกาล แล้วใช้ปัญญาระลึกถึงความได้อัตภาพเป็นมนุษย์นั้น เป็นสภาพ
ที่ได้ยากเหลือเกิน เพราะแม้ภัยแห่งความกำหนัดนัก [ร่าน] เป็นสภาพที่ล่วง
ไปแล้วสมจริง ดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษ
พึงซัดแอกที่มีช่องเดียวลงในมหาสมุทรฉันใด ดังนี้เป็นต้น.
บทว่า สร รูปํ เผณปิณฺโฑปมสฺส ความว่า โปรดทรงระลึกถึง
รูป ที่ไม่สะอาดมีอาทิผิด อาณัติกะ กลิ่น เหม็น มีภาวะเป็นของน่าเกลียดปฏิกูล ของโทษกล่าวคือ
กายเพราะเป็นที่ประชุมแห่งที่ไม่มีประโยชน์เป็นอเนก เสมือนก้อนฟองน้ำ
เพราะไม่ทนต่อการกระทบ. บทว่า ขนฺเธ ปสฺส อนิจฺเจ ความว่า โปรด
ทรงระลึกคือตรวจด้วยญาณจักษุ ซึ่งอุปาทานขันธ์ทั้ง ๕ อัน ชื่อว่าไม่เที่ยง
เพราะอรรถว่า มีแล้วไม่มี. บทว่า สราหิ นิรเย พหุวิฆาเต ความว่า
โปรดทรงระลึกถึงมหานรก ๘ ขุม อุสสทนรก ๑๖ ขุม ที่มีความคับแค้นมาก
คือมีทุกข์มาก มีทุกข์ใหญ่หลวง.
หรือน้ำใน ๔ มหาสมุทร อันไหนจะมากกว่ากัน.
บทว่า สร กาณกจฺฉปํ ความว่า โปรดทรงระลึกถึงเต่าตาบอด
ทั้งสองข้าง. บทว่า ปุพฺพสมุทฺเท อปรโต จ ยุคฉิทฺทํ ได้แก่ ช่องเดียว
ของแอก ที่หมุนไปหมุนมา เพราะแรงเร็วของลมในสมุทรด้านทิศบูรพา และ
ด้านทิศอื่น ๆ คือในสมุทรด้านทิศปัจฉิมทิศอุดรและทิศทักษิณ. บทว่า สิรํ
ตสฺส จ ปฏิมุกฺกํความว่า โปรดทรงระลึกถึงศีรษะของเต่าตาบอด และการ
ที่ศีรษะของเต่าตาบอดนั้น ซึ่งชูคอโดยล่วงไปทุกร้อยปี เข้าไปในช่องแอก.
บทว่า มนุสฺสลาภมฺหิ โอปมฺมํ ความว่า โปรดทรงทำข้อนี้นั้นหมดทุกข้อ
ให้เปรียบเทียบในความได้อัตภาพเป็นมนุษย์ เหมือนในพระธรรมเทศนาสมัย
พุทธกาล แล้วใช้ปัญญาระลึกถึงความได้อัตภาพเป็นมนุษย์นั้น เป็นสภาพ
ที่ได้ยากเหลือเกิน เพราะแม้ภัยแห่งความกำหนัดนัก [ร่าน] เป็นสภาพที่ล่วง
ไปแล้วสมจริง ดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุรุษ
พึงซัดแอกที่มีช่องเดียวลงในมหาสมุทรฉันใด ดังนี้เป็นต้น.
บทว่า สร รูปํ เผณปิณฺโฑปมสฺส ความว่า โปรดทรงระลึกถึง
รูป ที่ไม่สะอาด
กายเพราะเป็นที่ประชุมแห่งที่ไม่มีประโยชน์เป็นอเนก เสมือนก้อนฟองน้ำ
เพราะไม่ทนต่อการกระทบ. บทว่า ขนฺเธ ปสฺส อนิจฺเจ ความว่า โปรด
ทรงระลึกคือตรวจด้วยญาณจักษุ ซึ่งอุปาทานขันธ์ทั้ง ๕ อัน ชื่อว่าไม่เที่ยง
เพราะอรรถว่า มีแล้วไม่มี. บทว่า สราหิ นิรเย พหุวิฆาเต ความว่า
โปรดทรงระลึกถึงมหานรก ๘ ขุม อุสสทนรก ๑๖ ขุม ที่มีความคับแค้นมาก
คือมีทุกข์มาก มีทุกข์ใหญ่หลวง.
๕๔/๔๗๔/๕๒๓
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น