บทว่า พหู ได้แก่ การทำร้ายมากมาย ที่เขาให้เป็นไปโดยการลงโทษ
มีจองจำ ๕ ประการเป็นต้น. บทว่า วินิปาตคตสฺส ได้แก่ ผู้เข้าถึง
วินิบาต กล่าวคืออบายที่เหลือจากที่กล่าวแล้ว. บทว่า ปีฬิยมานสฺส
ได้แก่ ถูกเบียดเบียนด้วยการเข่นฆ่าเป็นต้น ในอัตภาพที่เป็นสัตว์เดียรฉาน
เป็นต้น. บทว่า เทเวสุปิ อตฺตาณํ ความว่า แม้ในอัตภาพที่เป็นเทวดา
ก็ช่วยไม่ได้ เพราะมีทุกข์มีความคับแค้น ด้วยความเร่าร้อนด้วยราคะเป็นต้น.
บทว่า นินฺพานสุขา ปรํ นตฺถิ ความว่า ธรรมดาสุขอื่นคืออย่างอื่นที่
ยอดเยี่ยมกว่าสุขในพระนิพพานไม่มี เพราะโลกิยสุขมีความแปรปรวนเป็นตัว
ปรุงมีทุกข์เป็นตัวสภาพ. ด้วยเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า นิพฺพานํ
ปรมํ สุขํ พระนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่งดังนี้.
บทว่า ปตฺตา เต นิพฺพานํ ความว่า ชนเหล่านั้นชื่อว่าบรรลุ
พระนิพพานเลย อีกนัยหนึ่ง ชนเหล่านั้นนั่นแหละ บรรลุพระนิพพาน. บทว่า
เย ยุตฺตา ทสพลสฺส ปาวจเน ความว่า ชนเหล่าใดขวนขวายในคำสั่ง
สอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า.
บทว่า นิพฺพินฺนา แปลว่า เบื่อหน่าย. บทว่า เม แปลว่า อันลูก
[เรา]. บทว่า วนฺตสมา ได้แก่ เสมือนรากสุนัข. บทว่า ตาลวตฺถุกตา
แปลว่า กระทำให้เป็นเสมือนที่ตั้งแห่งต้นตาล.
บทว่า อถ แปลว่า ภายหลัง พระนางสุเมธากำลังทรงทำพระชนก
ชนนีให้ทรงทราบอัธยาศัยของพระองค์อยู่ ก็ทรงสดับว่า พระเจ้าอนิกรัตตะ
เสด็จมาถึงแล้ว. บทว่า อสิตนิจิตมุทุเก ได้แก่ ชื่อว่าดำอาทิผิด อักขระ สนิทเพราะมีสีเหมือน
ดอกอินทนิลและแมลงภู่ ชื่อว่ารวบไว้ เพราะทำให้เป็นก้อนไว้ ชื่อว่าอ่อน
สลวยเพราะมีสัมผัสนุ่มดังปุยงิ้ว. บทว่า เกเส ขคฺเคน ฉินฺทิย ได้แก่ ทรง
เอามีดที่ลับคมตัดพระเกศาของพระองค์. บทว่า ปาสาทํ ปิทหิตฺวา ได้แก่
มีจองจำ ๕ ประการเป็นต้น. บทว่า วินิปาตคตสฺส ได้แก่ ผู้เข้าถึง
วินิบาต กล่าวคืออบายที่เหลือจากที่กล่าวแล้ว. บทว่า ปีฬิยมานสฺส
ได้แก่ ถูกเบียดเบียนด้วยการเข่นฆ่าเป็นต้น ในอัตภาพที่เป็นสัตว์เดียรฉาน
เป็นต้น. บทว่า เทเวสุปิ อตฺตาณํ ความว่า แม้ในอัตภาพที่เป็นเทวดา
ก็ช่วยไม่ได้ เพราะมีทุกข์มีความคับแค้น ด้วยความเร่าร้อนด้วยราคะเป็นต้น.
บทว่า นินฺพานสุขา ปรํ นตฺถิ ความว่า ธรรมดาสุขอื่นคืออย่างอื่นที่
ยอดเยี่ยมกว่าสุขในพระนิพพานไม่มี เพราะโลกิยสุขมีความแปรปรวนเป็นตัว
ปรุงมีทุกข์เป็นตัวสภาพ. ด้วยเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า นิพฺพานํ
ปรมํ สุขํ พระนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่งดังนี้.
บทว่า ปตฺตา เต นิพฺพานํ ความว่า ชนเหล่านั้นชื่อว่าบรรลุ
พระนิพพานเลย อีกนัยหนึ่ง ชนเหล่านั้นนั่นแหละ บรรลุพระนิพพาน. บทว่า
เย ยุตฺตา ทสพลสฺส ปาวจเน ความว่า ชนเหล่าใดขวนขวายในคำสั่ง
สอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า.
บทว่า นิพฺพินฺนา แปลว่า เบื่อหน่าย. บทว่า เม แปลว่า อันลูก
[เรา]. บทว่า วนฺตสมา ได้แก่ เสมือนรากสุนัข. บทว่า ตาลวตฺถุกตา
แปลว่า กระทำให้เป็นเสมือนที่ตั้งแห่งต้นตาล.
บทว่า อถ แปลว่า ภายหลัง พระนางสุเมธากำลังทรงทำพระชนก
ชนนีให้ทรงทราบอัธยาศัยของพระองค์อยู่ ก็ทรงสดับว่า พระเจ้าอนิกรัตตะ
เสด็จมาถึงแล้ว. บทว่า อสิตนิจิตมุทุเก ได้แก่ ชื่อว่า
ดอกอินทนิลและแมลงภู่ ชื่อว่ารวบไว้ เพราะทำให้เป็นก้อนไว้ ชื่อว่าอ่อน
สลวยเพราะมีสัมผัสนุ่มดังปุยงิ้ว. บทว่า เกเส ขคฺเคน ฉินฺทิย ได้แก่ ทรง
เอามีดที่ลับคมตัดพระเกศาของพระองค์. บทว่า ปาสาทํ ปิทหิตฺวา ได้แก่
๕๔/๔๗๔/๕๑๖
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น